Η λέξη δυστοπία προέρχεται από τις λέξεις δυς- και τόπος, και είναι αντώνυμο της ουτοπίας, περιγράφει δηλαδή μια κοινωνία ή έναν κόσμο που κυριαρχεί η σαθρότητα ,η δυστυχία και έχει καταστραφεί. Οι δυστοπικές ιστορίες αναφέρονται συνήθως σε κάποια μελλοντική κατάσταση.Ενέχουν εικόνες που περιλαμβάνουν ανησυχία για την απανθρωποίηση του ανθρώπινου είδους ,την μορφή κάποιου ολοκληρωτικού καθεστώτος , την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος , την αντικατάσταση του από κάποια φουτουριστική βιομηχανική ζώνη ή κάτι παρόμοιο.Η έννοια αυτή έχει απασχολήσει την τέχνη και την φιλοσοφία από τα αρχαία χρόνια , από την αλληγορία του σπηλαίου στην Πολιτεία του Πλάτωνα, τα ταξίδια του Γκιούλιβερ του Τζόναθαν Σουϊφτ , κάποιον εκ γενετής και εν αγνοία του ένοχο Καφκικό ήρωα μέχρι τις ταινίες matrix και την σειρά black mirror.Η δυστοπία στον κινηματογράφο λοιπόν έχει τεράστια θεματική παρουσία, κι όσο ειρωνικό κι αν αυτό είναι, ακόμα και στα χρόνια που το θέαμα έχει κυριαρχήσει σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Ίσως η κουβέντα γύρω από αυτήν είναι πιο επίκαιρη από πότε απέναντι σ’ ένα πραγματικό μέλλον που φαίνεται ολοένα και πιο ζοφερό. Κινηματογραφική ομάδα εργατικής λέσχης
ακολουθεί αναλυτικά το πρόγραμμα:
06/011984 Φαντασίας 1984 | Έγχρ. | Διάρκεια: 113’Αγγλική ταινία, σκηνοθεσία Μάικλ Ράντφορντ με τους: Σίριλ Κιούζακ, Τζον Χερτ, Ρίτσαρντ Μπάρτον
Η τελευταία μυθιστορηματική εργασία του Τζορτζ Όργουελ, ένα βιβλίο-σταθμός στην πολιτική σκέψη του 20ού αιώνα και μια οξεία κριτική στα απολυταρχικά καθεστώτα μεταφέρεται στη μεγάλη οθόνη.
“Όποιος ελέγχει το παρελθόν ελέγχει το μέλλον – Όποιος ελέγχει το παρόν ελέγχει το παρελθόν” Όργουελ Τζορτζ
Κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου “1984” του Τζόρτζ Όργουελ. Το βιβλίο, εμπνευσμένο από τη σταλινική δεσποτεία, μισό αιώνα μετά την συγγραφή του, δυστυχώς, τείνει να γίνει προφητικό. (Τα γεγονότα διαδραματίζονται το έτος 1984 – από εκεί έχει πάρει και το όνομα του το βιβλίο μια χρονολογία μελλοντική αυτής που ο Όργουελ το έγραψε). Με αφορμή την παγκόσμια τρομοκρατία και την ασφάλεια -“Η είσαστε μαζί μας η είσαστε με τους τρομοκράτες”-, βλέπουμε καθημερινά να καταργούνται ατομικές ελευθερίες…
Κεντρικός ήρωας της ταινίας, ο Ουίνστον Σμίθ. Ένας κυβερνητικός υπάλληλος και μέλος του εξωτερικού κόμματος της Ωκεανίας, μιας από τις τρεις χώρες που είναι χωρισμένος πλέον ο πλανήτης. Τα γεγονότα διαδραματίζονται το έτος 1984 – αντιστροφή του 1948, έτος συγγραφής από τον Όργουελ του ομώνυμου βιβλίου. Οι κοινωνικές τάξεις στην Ωκεανία είναι τα μέλη του εσωτερικού κόμματος που ασκούν τη διοίκηση της χώρας, τα μέλη του εξωτερικού κόμματος (οι κρατικοί υπάλληλοι) και οι προλετάριοι (τα εργατικά χέρια).
Το κόμμα ασκεί την εξουσία έχοντας καταλύσει κάθε έννοια ελευθερίας. Όλοι παρακολουθούνται, ακόμα και μέσα στα σπίτια τους, με την βοήθεια τηλεοθονών. Όλα και όλοι ελέγχονται από τον Μεγάλο Αδερφό. Όλα οφείλονται και πηγάζουν από τον Μεγάλο Αδερφό. Ένα πρόσωπο που χρησιμοποιείται για την προσωποποίηση του κόμματος. Η ελευθερία έκφρασης αλλά ακόμα και σκέψης έχει ποινικοποιηθεί.
Στην προσπάθεια να ελεγχθεί, έχοντας ως στόχο να καταργηθεί, η σκέψη, χρησιμοποιείται η γλώσσα. Η εξουσία ετοιμάζει την «Νέα Ομιλία». Ο Όργουελ με το στόμα του Σάιμ (συναδέλφου του Ουίνστον) αναφέρει: «…η Νέα Ομιλία είναι η μόνη γλώσσα στον κόσμο που το λεξιλόγιο της λιγοστεύει κάθε χρόνο…» για να προσθέσει ότι «…ο σκοπός της Νέας Ομιλίας είναι να στενέψει τα όρια της σκέψης. Στο τέλος θα κάνουμε κυριολεκτικά αδύνατο το έγκλημα της σκέψης, γιατί δεν θα υπάρχουν λέξεις για να το εκφράσει κανείς…».
Ο Ουίνστον προσπαθεί να εναντιωθεί σε αυτήν την κατάσταση. Κρίνει την εξουσία, την ίδια στιγμή κάνοντας κάτι αδιανόητο. Ερωτεύεται, όταν ο έρωτας έχει γίνει κολάσιμη πράξη. Σκέφτεται όταν η σκέψη τείνει να καταργηθεί. Τα καταφέρνει τελικά; Αλλάζει κάτι στη ζωή του και στην ζωή των συνανθρώπων του;
13/01
Fahrenheit 451
Στους 451 Βαθμους Φαρενάϊτ
Σινεφίλ 1966 | Έγχρ. | Διάρκεια: 112′
Αγγλική ταινία, σκηνοθεσία Φρανσουά Τριφώ
με τους: Τζούλι Κρίστι, Όσκαρ Βέρνερ, Σίριλ Κιούζακ
Στην χώρα αυτή οι κυβερνώντες πιστεύουν ότι οι άνθρωποι που διαβάζουν και είναι ικανοί να σκέφτονται αποτελούν μια απειλή για το κράτος που αποθαρρύνει κάθε ιδιωτική πρωτοβουλία και προσωπική έκφραση. Οι πολίτες αυτής της κοινωνίας υποφέρουν από την επιβολή λογοκρισίας και η μόνη τους επαφή με την ενημέρωση είναι μια τεράστια οθόνη τηλεόρασης απ΄ όπου μεταδίδονται συνεχώς ελεγχόμενες ειδήσεις. Στην κοινωνία αυτή παρέχονται ελεύθερα φάρμακα ώστε οι πολίτες να βρίσκονται σε καταστολή. Περιπολίες στους δρόμους ελέγχουν την εμφάνιση των πολιτών, τους ξυρίζουν τα κεφάλια, συλλαμβάνουν τους αντισυμβατικούς σε συμπεριφορά χαρακτήρες.Η μονάδες της Πυροσβεστικής έχουν αναλάβει να καίνε τα βιβλία που κρύβονται παράνομα σε κρυψώνες αφού κάποιοι αντιστέκονται στο κάψιμο και στο χαμό της γνώσης. Ο τίτλος «Φαρενάιτ 451» αναφέρεται στους βαθμούς καύσης του χαρτιού και αντιστοιχεί στους 233 βαθμούς Κελσίου. Γι’ αυτό και στην ταινία ο θεατής ποτέ δεν διαβάζει κάτι πάνω στην οθόνη, εκτός από τους τίτλους των βιβλίων που καίγονται. Τα βιβλία αυτά είναι υπαρκτά και ανήκουν στα σημαντικότερα κείμενα όλων των εποχών. ‘Ένα προσεκτικό μάτι μπορεί να καταγράψει περισσότερα από 120 κλασικά βιβλία. Πρόκειται για μια ταινία ιδεολογική, χωρίς να επιμένει στην άσκοπη πλοκή, με ορισμένες συνταρακτικές σκηνές όπως εκείνη στο τελευταίο μέρος με τους «αντάρτες», του Βιβλιανθρώπους, που έχουν αποστηθίσει ο καθένας από ένα ολόκληρο βιβλίο που κατά τη γνώμη τους πρέπει να διασωθεί. Πρόκειται για μια ταινία παράξενη, κάπως ψυχρή παρά τον καυτό τίτλο της αλλά σοβαρή στον προβληματισμό της όσον αφορά τους κινδύνους που απειλούν την ανθρωπότητα από την εξαφάνιση του γραπτού λόγου, την επιβολή της εικόνας και την κατευθυνόμενη ενημέρωση από την τηλεόραση.
20/01Alphaville Σινεφίλ 1962 | Α/Μ | Διάρκεια: 98’Γαλλική ταινία, σκηνοθεσία Ζαν-Λικ Γκοντάρ με τους: Έντι Κονσταντίν, Άννα Καρίνα, Ακιμ Ταμίροφ
Ο Lemmy Caution, φτάνει στην πόλη Αλφαβίλ από τις “Έξω Χώρες”, προσποιούμενος τον δημοσιογράφο Ivan Johnson από την εφημερίδα “Figaro-Pravda”. Πρώτη του αποστολή είναι να βρει τον Henri Dickson, επίσης πράκτορα, συνάδελφο του που τα ίχνη του έχουν χαθεί τελευταία. Σύντομα τον ανακαλύπτει σε κάποιο ξεπεσμένο ξενοδοχείο, εθισμένο στο σεξ και στο ποτό και παροπλισμένο νοητικά όπως ο υπόλοιπος πληθυσμός της σκοτεινής πόλης. Έτσι, μαθαίνει ότι η πόλη κυριαρχείται από τον πανούργο υπολογιστή Alpha-60 που ελέγχει ολοκληρωτικά τους κατοίκους. Για καλύτερο έλεγχο έχει χωρίσει την πόλη σε ζώνες: υπάρχει η ζώνη της Ημέρας και η ζώνη της Νύχτας, του Θερμού και αυτή του Ψυχρού. Ο κατασκευαστής του Alpha είναι ένας παρανοϊκός επιστήμονας ο Von Braun του οποίου το πορτρέτο βρίσκεται παντού (και μας θυμίζει Ναζί). Η κόρη του επιστήμονα, η Natacha Von Braun (την υποδύεται θαυμάσια η Anna Karina) αναλαμβάνει να παρακολουθήσει τον Lemmy και έτσι θα γεννηθεί ένα ειδύλλιο. Στην Άλφαβιλ τα βιβλία απαγορεύονται. Κυκλοφορεί ένα λεξικό, η “Βίβλος”, που περιέχει τις επιτρεπόμενες λέξεις, όμως κάθε μέρα εξαφανίζεται κι από μία λέξη. Η Νατάσα δεν γνωρίζει τις λέξεις “αγάπη” και “τρυφερότητα” αφού έχουν αφαιρεθεί από το λεξικό. Έχει όμως μαζί της ένα βιβλίο του Πωλ Ελυάρ, και τελικά αυτό θα βοηθήσει τον Λέμυ να νικήσει το κομπιούτερ. Ο ήρωας τελικά νικάει με τη δύναμη της ποίησης.
27/1MetropolisΚλασική 1927 | Α/Μ | Διάρκεια: 153’Γερμανική ταινία, σκηνοθεσία Φριτς Λανγκ με τους: Μπριγκίτε Χελμ, Άλφρεντ Άμπελ, Γκούσταβ Φρέλιχ
Η «Μητρόπολις» είναι μια υπερσύγχρονη βιομηχανική πόλη. Ο διοικητής – εξουσιαστής της πόλης είναι ο Γιόχαν Φρέντερσεν (μορφή που ταυτίζεται με τον Ριχάρδο Γ΄ και τον Χίτλερ). Η πόλη είναι χωρισμένη σε δυο μέρη, στο ανώτερο και στο κατώτερο. Στο ανώτερο ζουν οι πλούσιοι αστοί, η ζωή τους είναι γεμάτη ηδονές και απολαύσεις. Τα παιδιά τους αθλούνται, διασκεδάζουν και χαλαρώνουν στους αιώνιους κήπους. Στο κατώτερο βρίσκονται οι εργάτες, τα χέρια της «Μητρόπολις», δεν έχουν ονόματα μόνο αριθμούς. Η ζωή τους είναι χωρισμένη σε δεκάωρα όσα και οι βάρδιες τους που δεν σταματούν ποτέ. Κινούνται αγελαία, ζουν μόνο για να δουλεύουν δεν προλαβαίνουν να έχουν προσωπικότητα, δεν επιτρέπεται. Μέσα σε αυτό το καταπιεσμένο περιβάλλον τοποθετείται ένας ασύμβατος έρωτας, ο πλούσιος Φρέντερ και η εργάτρια Μαρία. Τα πάντα θα καταρρεύσουν και θα κυριαρχήσει η αγάπη . «Ο διαμεσολαβητής ανάμεσα στα χέρια και στο μυαλό πρέπει να είναι η καρδιά».Η Ταινία χωρίζεται σε τρία μέρη, στο Πρελούδιο , στο Ιντερμέδιο και στο Φουριόζο. Ξεκινώντας ο θεατής ανακαλύπτει την κοινωνική ανισότητα της πόλης. Κυριαρχούν οι εικόνες εξαθλίωσης των εργατών. Ξεχωριστή μορφή αποτελεί ο νεαρός Φρέντερ που μόλις αντικρίζει τη Μαρία και τα φτωχά παιδιά ξεκινά να μάθει την αλήθεια. Ανακαλύπτει τη σκληρή ζωή των εργατών, οι μηχανές μοιάζουν με τέρατα. Αφελώς απευθύνεται για βοήθεια στον πατέρα του όταν ανακαλύπτει το πραγματικό του πρόσωπο. Είναι αδίστακτος δυνάστης. Ο νεαρός δεν αντέχει και τρέχει στην κοινωνία των εργατών να βρει τρόπο σωτηρίας. Εκεί θα σώσει την ζωή ενός νεαρού εργάτη παίρνοντας τη θέση του και θα συναντήσει τη Μαρία να εμψυχώνει τους εργάτες. Παράλληλα ο Διοικητής συναντά τον μηχανικό Ρότβανγκ της «Μητρόπολις», τον παλιό του αντίζηλο. Ο μηχανικός του δείχνει ένα ρομπότ που ετοιμάζει και ο Διοικητής του ζητά να του δώσει τη μορφή της Μαρίας.
