Με έκθεσή της, η Διεθνής Αμνηστία καταρρίπτει τον μύθο των «μεμονωμένων περιστατικών» αστυνομικής βίας.
Του Δημήτρη Αγγελίδη
Δεν πρέπει να υπάρχει σοβαρή παραβίαση νόμων, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κανονισμών που δεν έχει διαπράξει τον τελευταίο ενάμιση χρόνο η Ελληνική Αστυνομία, όπως προκύπτει από την αναλυτική έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας που δημοσιεύεται σήμερα. Και μόνο ο τίτλος παραπέμπει σε άλλες εποχές: «Κράτος εν κράτει: κουλτούρα κακομεταχείρισης και ατιμωρησίας στην Ελληνική Αστυνομία».
Η έκθεση καλύπτει την περίοδο από τον Ιούλιο του 2012 μέχρι το πρώτο δεκαπενθήμερο του περασμένου Φεβρουαρίου και αποτελεί συνέχεια προηγούμενης έκθεσης της οργάνωσης, που διαπίστωνε κι εκείνη εκτεταμένες αστυνομικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Δεκαοκτώ μήνες αργότερα, η εικόνα εξακολουθεί να εμφανίζεται ζοφερή», αναφέρει η οργάνωση. Οι 75 σελίδες της έκθεσης διαψεύδουν ευθέως τους ισχυρισμούς του αρχηγείου και της πολιτικής ηγεσίας πως αποτελούν «μεμονωμένα περιστατικά» τα φαινόμενα κακομεταχείρισης, παρανομίας, βασανισμού, κατάχρησης εξουσίας και ρατσιστικής βίας.
«Παγιωμένος ρατσισμός»
«Οι θεσμικές αποκρίσεις της ηγεσίας της Ελληνικής Αστυνομίας και του υπουργείου Δημόσιας Τάξης αρνούνται πλήρως τους σοβαρούς ισχυρισμούς ή τους χαρακτηρίζουν «μεμονωμένα περιστατικά». Δεν είναι μεμονωμένα», αναφέρει η έκθεση. Σκληρή είναι και η δήλωση της Γετζέρκα Τιγκάνι (Jezerka Tigani), αναπληρώτριας διευθύντριας του προγράμματος της Δ.Α. για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία: «Η αποτυχία της ΕΛ.ΑΣ. στην περίπτωση της Χρυσής Αυγής αποτελεί μόνο την κορυφή του παγόβουνου. Ο παγιωμένος ρατσισμός, η χρήση υπερβολικής βίας και η βαθιά ριζωμένη κουλτούρα ατιμωρησίας αποτελούν μάστιγα για την Ελληνική Αστυνομία».
Από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αστυνομικής αυθαιρεσίας είναι η συμπεριφορά της Αστυνομίας απέναντι στους διαδηλωτές. Η οργάνωση παραθέτει διεθνείς κανόνες συμπεριφοράς της Αστυνομίας στις διαδηλώσεις, όπως έχουν θεσπιστεί από τον ΟΗΕ:
«Οι αστυνομικοί πρέπει κατά το δυνατόν να εφαρμόζουν μη βίαια μέσα πριν καταφύγουν στη χρήση βίας, την οποία επιτρέπεται να χρησιμοποιήσουν στην ελάχιστη απαραίτητη έκταση και μόνο εάν άλλα μέσα παραμένουν αναποτελεσματικά ή χωρίς καμία προοπτική επίτευξης του σκοπούμενου αποτελέσματος. Εάν η σύννομη χρήση βίας είναι αναπόφευκτη, οι αστυνομικοί πρέπει να είναι συγκρατημένοι στη χρήση της και να ενεργούν σε αναλογία προς τον θεμιτό σκοπό που επιδιώκεται, να ελαχιστοποιούν τις βλάβες και τους τραυματισμούς και να διασφαλίζουν ότι παρέχονται βοήθεια και ιατρική φροντίδα σε τυχόν τραυματισμένα ή πληγέντα άτομα το συντομότερο δυνατόν. […] Σε περίπτωση που μια μικρή μειονότητα προσπαθεί να μετατρέψει μια ειρηνική συνάθροιση σε βίαιη, τα μέλη των σωμάτων ασφαλείας πρέπει να προστατεύουν τους ειρηνικούς διαδηλωτές και να μη χρησιμοποιούν τις βίαιες πράξεις των λίγων ως πρόσχημα για να περιορίσουν ή να παρακωλύσουν την άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων της πλειονότητας».
Θεωρία και πράξη
Η οργάνωση επισημαίνει επιπλέον ότι σε ορισμένες περιστάσεις «δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιούνται» χημικά: «Ως μέσο διάλυσης ειρηνικής συνάθροισης, εκεί όπου υπάρχουν ηλικιωμένοι, παιδιά ή άλλοι που ενδέχεται να δυσκολευτούν να απομακρυνθούν, για να αποφύγουν τα χημικά, ή σε κλειστούς χώρους, όπως κτίρια, οχήματα και αθλητικά γήπεδα, όπου είναι περιορισμένες οι έξοδοι και τα σημεία εξαερισμού».
Οι κανόνες αυτοί μοιάζουν μάλλον εξωτικοί αν τους συγκρίνουμε με την πραγματικότητα, όπως την καταγράφει η έκθεση: υπερβολική χρήση βίας στις διαδηλώσεις, που έχει οδηγήσει σε επικίνδυνους τραυματισμούς, κακή χρήση λιγότερο θανατηφόρων όπλων, χρήση υπερβολικών και επικίνδυνων χημικών, αυθαίρετες προσαγωγές διαδηλωτών. Αναφέρονται αναλυτικά οι αστυνομικές παραβιάσεις στην αντιφασιστική διαδήλωση στο Κερατσίνι μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, όπου νεαρός διαδηλωτής έχασε το δεξί του μάτι από δακρυγόνο αστυνομικού.
Αναλυτική είναι η αναφορά και στην καταστολή των διαδηλώσεων στην Ιερισσό, όπου τραυματίστηκε από χτυπήματα αστυνομικού η διαδηλώτρια Ράνια Βερβερίδου. Υπέβαλε μήνυση, αλλά δεν έχει σημειωθεί ακόμα καμία πρόοδος στην προκαταρκτική εξέταση, ούτε έχει ξεκινήσει άλλη έρευνα για τις πολυάριθμες καταγγελίες για υπερβολική χρήση αστυνομικής βίας εκείνη την ημέρα.
Ατιμώρητοι
Δεν είναι φυσικά τα μόνα περιστατικά ατιμωρησίας. Δύο χρόνια μετά τον τραυματισμό στο τύμπανο του δημοσιογράφου Μανώλη Κυπραίου σε διαδήλωση, οι δράστες αστυνομικοί δεν έχουν εντοπιστεί, παρ” όλο που είναι διαθέσιμες φωτογραφίες τους. Καμία πρόοδος δεν έχει σημειωθεί και στην έρευνα για τον παραλίγο μοιραίο τραυματισμό του φωτορεπόρτερ Μάριου Λώλου από χτύπημα αστυνομικού στο κεφάλι, παρ” όλο που είναι γνωστή η μονάδα στην οποία ανήκει ο δράστης.
Άλλωστε, η Αστυνομία παραβιάζει τους κανονισμούς που απαιτούν να αναγράφονται σε εμφανές σημείο του κράνους οι αναγνωριστικοί αριθμοί των αστυνομικών των Υπηρεσιών Αποκατάστασης Τάξης. Στην πραγματικότητα «αναγράφονται στο πίσω μέρος του κράνους και… τα θύματα δεν μπορούν γενικώς να τους δουν».
Βασανιστήρια
Στο κεφάλαιο που αφορά την πρακτική των βασανιστηρίων, η έκθεση αναφέρει τα βασανιστήρια στη ΓΑΔΑ εναντίον των διαδηλωτών της αντιφασιστικής μοτοπορίας τον Σεπτέμβριο του 2012, τα βασανιστήρια στους κατηγορούμενους για τη ληστεία στο Βελβεντό και την επέμβαση με Photoshop στις φωτογραφίες τους.
Πολυάριθμες είναι οι αναφορές στην αστυνομική βία απέναντι σε μετανάστες και πρόσφυγες: αυθαίρετη στέρηση ελευθερίας κατά τις επιχειρήσεις του Ξένιου Δία, κακομεταχείριση στα κέντρα κράτησης, ευθείες επιθέσεις κατά προσφύγων και μεταναστών στα σύνορα και παράνομες απωθήσεις στην Τουρκία. «Ο τρόπος με τον οποίο διεξάγονται τέτοιες επιχειρήσεις απώθησης από την ελληνική συνοροφυλακή θέτει ζωές σε κίνδυνο», αναφέρει η οργάνωση και παραθέτει καταγγελίες για ξυλοδαρμό και αφαίρεση τιμαλφών.
Στο στόχαστρο μπαίνουν και οι αστυνομικές επιχειρήσεις στους οικισμούς Ρομά. Οι επιχειρήσεις αυτές στοχοποιούν άδικα τους Ρομά, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία της ίδιας της ΕΛ.ΑΣ., προκύπτουν μόνο λίγα ποινικά αδικήματα, ενώ πολλές συλλήψεις αφορούν αδικήματα που συνδέονται με την περιθωριοποίησή τους. Από τις 4.671 παραβάσεις της νομοθεσίας που διαπιστώθηκαν από Ρομά, οι 3.373 συνδέονται με παραβάσεις του ΚΟΚ.
Ανεξέλεγκτοι
Η οργάνωση επαναλαμβάνει το αίτημα που θέτουν επιτακτικά διεθνείς οργανισμοί, να θεσπιστεί ανεξάρτητος μηχανισμός εξέτασης καταγγελιών κατά αστυνομικών. «Με φόντο την οικονομική κρίση, τις οξυνόμενες κοινωνικές εντάσεις και τις αυξημένες μεταναστευτικές πιέσεις, τα ελλείμματα στις ελληνικές δομές επιβολής του νόμου αποκαλύπτονται τα τελευταία χρόνια ολοένα καταφανέστερα: στον τρόπο με τον οποίο αστυνομεύονται οι διαδηλώσεις, ελέγχονται τα σύνορα και αντιμετωπίζονται τα πολλαπλασιαζόμενα εγκλήματα μίσους. Εκτός από τη μακρόχρονη κουλτούρα ατιμωρησίας, πρόσφατα έχει γίνει εμφανές ένα ισχυρό ρεύμα παγιωμένου ρατσισμού στην Ελληνική Αστυνομία. Και τα δύο χρειάζεται να καταπολεμηθούν επειγόντως, αν πρόκειται να διατηρηθεί η εμπιστοσύνη του κοινού στις ελληνικές δομές επιβολής του νόμου», καταλήγει η έκθεση.
Αναδημοσίευση από: Εφημερίδα των Συντακτών
