Ο ΔΡΟΜΟΣ | YOL
Σινεφίλ 1982 | Έγχρ. | Διάρκεια: 111′
Τούρκικη ταινία,
σκηνοθεσία Γιλμάζ Γκιουνέι, Σερίφ Γκορέν
με τους: Ταρίκ Ακάν, Χαλιλ Εργκιούν, Νετζ Τσοπάνογλου, Στέφανο Ντιονίζι
Από τις πιο δυνατές ταινίες του προοδευτικού Τούρκου, κουρδικής καταγωγής, σκηνοθέτη Γιλμάζ Γκιουνέι. Γυρίστηκε ουσιαστικά από τον Σερίφ Γκορέν, με τις σαφείς οδηγίες του Γκιουνέι, αφού ο τελευταίος, ύστερα από μια στημένη κατηγορία, εξέτιε ποινή 17χρονης κάθειρξης.
Η ταινία παρακολουθεί τη μοίρα πέντε φυλακισμένων που πάνε στα σπίτια τους με οχταήμερη άδεια, σύμφωνα με τον τουρκικό σωφρονιστικό νόμο, που η χούντα του Εβρέν τον κατάργησε στην αρχή, για να τον επαναφέρει σε λίγο. Το πρώτο ερώτημα που μπαίνει εδώ είναι, πως γίνεται και ο τουρκικός νόμος, ακόμα και τώρα είναι τόσο «ανθρωπιστικός» και «φιλελεύθερος», ώστε να επιτρέπει στους φυλακισμένους κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις «καλής διαγωγής» να επισκέπτονται τα σπίτια τους κάπου-κάπου και να επιστρέφουν στην φυλακή μόνοι τους όταν λήξει η άδεια, σαν να ήταν στρατιώτες. Η ταινία δίνει μια απάντηση σ’ αυτό το «παράδοξο» που όπως θα δούμε αμέσως δεν είναι καθόλου παράδοξο. Και παλιότερα και τώρα, ολόκληρη η Τουρκία δεν είναι παρά μια πελώρια «ανοιχτή» φυλακή, αυστηρά επιτηρούμενη από τους φύλακες των νόμων που δεν είναι παρά δεσμοφύλακες ολόκληρου του λαού. Συνεπώς, είτε «μέσα» είτε «έξω» βρίσκεσαι, τελικά είσαι «εντός και επί τα αυτά», εφόσον δεν περνάς τα σύνορα της χώρας, όπου τοποθετούνται οι τοίχοι της φυλακής που λέγεται Τουρκία.
Λίγα λόγια για τον Γιλμάζ Γκιουνέι (Yilmaz Guney)
Ο Γιλμάζ Γκιουνέι (1937-1984), ήταν σημαντικός Τούρκος ηθοποιός, σεναριογράφος και σκηνοθέτης του κινηματογράφου. Ήταν κουρδικής καταγωγής και έχει καθιερωθεί ως σύμβολο κοινωνικών αγώνων. Το πραγματικό του όνομα ήταν Γιλμάζ Πουτούν.
Γεννήθηκε στις 1 Απριλίου του 1937, στη νοτιοανατολική Τουρκία, κοντά στα Άδανα, στο χωριό Γκιουνέι (= Νότος), το οποίο στη συνέχεια χρησιμοποίησε ως επώνυμό του.
Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας και οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης.
Αρχικά ασχολήθηκε με την λογοτεχνία και την ποίηση και το 1958 στράφηκε στον κινηματογράφο ως ηθοποιός και σεναριογράφος.
Το 1961 εξέδωσε ένα βιβλίο που χαρακτηρίστηκε κομμουνιστικό και συνελήφθη και για 18 μήνες παρέμεινε στη φυλακή.
Μετά την αποφυλάκισή του συμμετείχε σε 40 περίπου κινηματογραφικές ταινίες. Το 1968 ίδρυσε δική του εταιρεία κινηματογραφικής παραγωγής στην οποία ανέλαβε και τη σκηνοθεσία.
Το 1972 ο Γκιουνέι συνελήφθη και πάλι με την αιτιολογία ότι υποστήριζε επαναστατικές ομάδες με συνέπεια να οδηγηθεί στη φυλακή για δύο χρόνια μετά από χάρη που του απένειμε η νέα κεντροαριστερή κυβέρνηση του Ετσεβίτ.
Ακολούθησε το γύρισμα της επόμενης ταινίας του “Ανησυχία” (Endise). Μία εβδομάδα μετά το γύρισμα και με αφορμή ένα καυγά που σημειώθηκε σε κάποιο καφενείο, όπου σκοτώθηκε ένας δικαστής κατηγορήθηκε ο Γκιουνέι ως αίτιος του φόνου, όπου με συνοπτική διαδικασία καταδικάστηκε σε 24 χρόνια φυλάκιση, που αργότερα μειώθηκαν στα 18.
Τελικά κατάφερε και δραπέτευσε και φθάνοντας στη Γαλλία ζήτησε πολιτικό άσυλο, όπου και του δόθηκε. Εκεί ολοκλήρωσε το γύρισμα της ταινίας “ο Δρόμος” που είχε ξεκινήσει ο βοηθός του Σερίφ Γκερέν.
Σημαντικότερες ταινίες του είναι “Το κοπάδι” (1978) – “Suru”, που βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο, “Ο δρόμος” (1982) -“Yol”, που βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ των Κανών, καθώς και “Ο τοίχος” . “Duvar” (1983).
Το 1984 ο Γιλμάζ Γκιουνέι ενώ ετοιμαζόταν να γυρίσει νέα ταινία με ελληνικό θέμα, έχοντας προσβληθεί από τον καρκίνο στομάχου πέθανε στο Παρίσι στις 9 Σεπτεμβρίου του 1984 σε ηλικία 47 ετών.
