Πριν λίγες βδομάδες οι οπαδοί του Σώρρα αποφάσισαν να κάνουν μια συγκέντρωση στην Πλατεία Σημηριώτη. Κάποιοι/ιες από εμάς που βρεθήκαμε στο σημείο αρχίσαμε να τους φωνάζουμε, προσπαθώντας να αντιδράσουμε στην παρουσία τους στις γειτονιές μας. Εκφράσεις όπως ο τύπος είναι κάθαρμα, λέει ψέματα, είναι απατεώνας και κοροϊδεύει τον κόσμο, θα πάει φυλακή είναι μόνο κάποιες από τις συνηθισμένες απόψεις που ακούστηκαν από τους περαστικούς. Και δεν είναι ότι έχουν άδικο ακριβώς.
Η απάντησή μας, ωστόσο, δεν μπορεί να στραφεί σε μια απλή γελοιοποίηση και παραγνώριση του πολιτικού λόγου που εκφράζουν. Δεν υπάρχει πολιτική θέση που να μην προέρχεται από πραγματικά κοινωνικά ζητήματα και πραγματικές απόψεις που βρίσκουν θέση στη δημόσια σφαίρα, ακόμα κι αν αποτελούν απλές προκαταλήψεις και μυθοπλασίες. Γιατί το ζήτημα δεν βρίσκεται στο τι είναι ο Σώρρας και το τι πιστεύουν οι οπαδοί του, ούτε ότι θεωρούμε το κίνημά του καθ’ εαυτό επικίνδυνο. Η ουσία είναι ότι οι απόψεις τους εκφράζουν και ταυτίζονται με έναν ευρύτερο αντισημιτικό, εθνικιστικό και ναζιστικό λόγο (όπως οι δηλώσεις του ίδιου του Σώρρα ότι «είναι ύβρις να βλέπεις τους ανάπηρους να συμμετέχουν σε ολυμπιακούς αγώνες»).
Όλο αυτό το “μόρφωμα”, αναπαράγει μια χαρά όλες τις αστικές αντιλήψεις για το χρέος και τις αιτίες της κρίσης, και τελικά αναπαράγει το λόγο του συστήματος και την αστική εξουσία, καθώς μιλά περί «κακών τραπεζιτών» και «καλής επιχειρηματικότητας», καλού «παραγωγικού» και κακού «παρασιτικού» κεφαλαίου, διεθνών τοκογλύφων που «λυμαίνονται τον εθνικό πλούτο», και βρισκόμαστε ως χώρα σε “οικονομική κατοχή”. Το «κόμμα Σώρρα» είναι ένα ακροδεξιό μόρφωμα που εκμεταλλεύεται τις αγωνίες και τα οικονομικά αδιέξοδα απελπισμένων ανθρώπων, αλλά οι «αγνές» του προθέσεις συνοδεύονται από μία αντιδραστική, ρατσιστική, εθνικιστική, αντισημιτική και συνομωσιολογική ρητορική.
Τα τελευταία χρόνια οι απόψεις αυτές επανεμφανίζονται από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης προσφύγων και μεταναστών, στις σβάστικες και τα λοιπά ναζιστικά σύμβολα στους τοίχους της πόλης μας, τη βεβήλωση του μνημείου του Μπλόκου της Καλογρέζας και του μνημείου Ολοκαυτώματος Θεσσαλονίκης, την αναθεώρηση της ιστορίας και την εξίσωση ναζισμού- κομμουνισμού κ.λπ. Παράλληλα ο αντισημιτικός λόγος διευρύνεται κατηγορώντας την προ-αιώνια εχθρική φυλή των εβραίων για όλα τα δεινά των δυτικών ανθρώπων· και δεν είναι μόνο ο λόγος των 50 οπαδών του Σώρρα· το πρόβλημα είναι ευρύτερο.
Ο αντισημιτισμός αποτελεί μια προκατάληψη που εκ των πραγμάτων ποτέ δεν εξαφανίστηκε από τον δημόσιο λόγο, είτε με τη μεσοπολεμική είτε με αλλαγμένη μορφή. Βρίσκεται εκεί όταν ταυτίζεται το χρηματιστηριακό και τραπεζικό κεφάλαιο ως χαρακτηριστικό μιας συγκεκριμένης φυλής· όταν αναφέρονται όλοι οι τραπεζίτες, χρηματιστές, κλπ ως εβραίοι. Βρίσκεται εκεί όταν η απαξίωση της πολιτικής ως ανήθικης και διεφθαρμένης καθιστά αναγκαία την κατασκευή ενός εχθρού που θα ευθύνεται για την κατάσταση της κοινωνικής ζωής. Είναι εκεί για να δώσει την εύκολη απάντηση, μια διαστρεβλωτική λύση στο πολιτικό αδιέξοδο των σύγχρονων δημοκρατιών. Ο εβραίος, με αυτόν τον τρόπο, ποτέ δεν σταμάτησε να θεωρείται ως μια πανταχού παρούσα απειλή ενάντια στην ύπαρξη του έθνους ως φυλής, ως απειλή που η καταστροφή της μοιάζει αναγκαία για την καθαρότητα του έθνους-λαού.
Όσο η κριτική και η στάση απέναντι στις συνθήκες που βιώνουμε αδυνατεί να συλλάβει την πραγματικότητα όπως είναι, να θέσει την ζωή μας απέναντι στην συνεχή πορεία ανάπτυξης του καπιταλισμού αλλά συνεχίζει να στρέφεται σε αντισημιτικές και κάθε λογής μυθοπλασίες, ο ναζισμός δεν θα είναι ένα επεισόδιο της ιστορίας που πέρασε ανεπιστρεπτί. Όσο η πολιτική κατεύθυνση θέτει ως πρωταρχικό γεγονός την ενότητα του έθνους, συσπειρώνοντας το λαό στο έθνος-κράτος απέναντι σε ότι το απειλεί, απέναντι σε ότι αυτό «βαφτίζει» ως εχθρό, ο φασισμός, ο πόλεμος και τα στρατόπεδα εξόντωσης δεν θα αποτελούν ένα ιστορικό λάθος. Καμία από τις ιστορικές καταστροφές δεν έπεσε από τον ουρανό στα κεφάλια των ανθρώπων.
Ο Primo Levi, ένας από τους επιζώντες του Άουσβιτς, μας υπενθυμίζει: «Οι ιδέες του Χίτλερ και του Mουσολίνι μπορεί να ήταν στο σύνολό τους ανήθικες ή ανόητες ή βάρβαρες, ωστόσο εκατομμύρια πιστοί τους εξύμνησαν και τους ακολούθησαν μέχρι το θάνατό τους. Πρέπει να θυμόμαστε ότι αυτοί οι πιστοί και οι ανάμεσά τους πρόθυμοι εκτελεστές απάνθρωπων διαταγών δεν ήταν γεννημένοι δήμιοι, δεν ήταν (εκτός από λίγες εξαιρέσεις) τέρατα: ήταν συνηθισμένοι άνθρωποι.»
Χωρίς να μας διαφεύγει η αντίσταση της γερμανικής και ιταλικής εργατικής τάξης απέναντι στον φασισμό, οι μάχες που δόθηκαν ενάντια στον ναζισμό και στην αποδοχή του, η φράση του Levi, ωστόσο, συμπυκνώνει έναν πολύ ουσιαστικό προβληματισμό. Ότι ο ναζισμός ξεπηδάει από τους απλούς ανθρώπους, οργανωμένος παράλληλα από τα έθνη-κράτη στην ανάδειξη του εθνικού εχθρού, στην εξόντωση όσων κατηγοριών ανθρώπων απειλούν τη ζωή του έθνους. Γι αυτό εμείς δεν ξεχνάμε τα χιλιάδες θύματα εβραίων, ρομά, κομμουνιστών, κλπ που σφαγιάστηκαν από τα ναζιστικά στρατεύματα σε συνεργασία με το ελληνικό κράτος την περίοδο της κατοχής. Δεν ξεχνάμε ότι στο τέλος της αλυσίδας που σχηματίζει ο αντισημιτικός-ναζιστικός λόγος βρίσκονται τα στρατόπεδα εξόντωσης. Δεν θα ξεχάσουμε Ποτέ το Άουσβιτς.
Από τους οπαδούς του Σώρρα μέχρι και τους χρυσαυγίτες, απ’ όσους, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, θέλουν να αναβιώσουν το ναζισμό και το ολοκαύτωμα, να ξέρουν πως θα μας βρουν απέναντί τους.
Ποτέ ξανά στρατόπεδα εξόντωσης, ποτέ ξανά φασισμός.
